میثم شکری ساز یک سایت دیگر با وردپرس فارسی
مهم‌ترین دلیل آموزش مهارت زندگی به کودکان، آماده‌سازی آن‌ها برای روبه‌رو شدن با چالش‌های واقعی زندگی است. همان‌طور که آلبرت انیشتین گفته است؛ «آموزش، یادگیری حقایق نیست؛ آموزش ذهن برای فکر کردن است». آموزش مهارتهای زندگی باید از سنین پیش‌دبستانی آغاز شود؛ چونکه در این سن، ذهن کودک آماده یادگیری و شکل‌گیری عادات مثبت است. هر چه آموزش زودتر شروع شود، تأثیر آن در رفتار، اعتمادبه‌نفس و تصمیم‌گیری کودک بیشتر می‌شود. در این مطلب درباره همه روش‌ها، نکات و مهارتهای مورد نیاز برای کودکان بحث می‌کنیم تا به رشد همه‌جانبۀ فرزندتان کمک کنید.
انواع مهارت های زندگی برای کودکان
آموزش مهارتهای زندگی به کودکان باعث می‌شود، بچه‌ها درک بهتری از خود، دیگران و دنیای اطرافشان پیدا کنند. به قول «ماریا مونتسوری»، مربی بزرگ ایتالیایی؛ «هر کاری که به کودک بیاموزیم، فرصت کشف را از او می‌گیریم؛ اما اگر راه درست را نشان دهیم، او می‌آموزد چگونه زندگی کند». اما مهارتهای زندگی برای بچه‌ها شامل چه چیزهایی می‌شوند؟
در این بخش، 7 مورد از مهم‌ترین مهارت های زندگی برای کودکان را معرفی می‌کنیم؛ این مهارت‌ها، پایه‌ساز شخصیت، رفتار اجتماعی و سلامت روانی آن‌ها در آینده هستند.
1. مهارت های شناختی کودکان
مهارت های شناختی کودکان شامل توانایی تفکر منطقی، تمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری است. کودک با کمک این مهارت‌ها موقعیت‌های مختلف را تحلیل می‌کند و تصمیم‌های عاقلانه‌تری می‌گیرد. همچنین، تقویت مهارتهای شناختی با بازی‌های فکری، داستان‌گویی و حل مسئله انجام می‌شود. از طرفی، بچه‌ها در کلاس مهارت های زندگی برای کودکان، معمولاً با بازی‌های گروهی و فعالیت‌های مختلف سروکار دارند؛ بنابراین، یادگیری برای آن‌ها همیشه جذاب و سرگرم‌کننده است.
2. آموزش مهارت جرات ورزی به کودکان
جرأت‌ورزی یعنی کودک شما، خواسته‌ها و احساسات خودش را بدون ترس و پرخاشگری بیان کند. آموزش مهارت جرات ورزی به کودکان باعث می‌شود آن‌ها در جمع، با اعتمادبه‌نفس ظاهر شوند و از حق خود دفاع کنند. والدین می‌توانند با بازی نقش‌آفرینی، تمرین «نه گفتن» و تشویق به بیان نظر، این مهارت را در فرزند خود رشد بدهند.
3. آموزش مهارت روابط بین فردی به کودکان
روابط سالم و مؤثر، از پایه‌های اصلی زندگی اجتماعی هستند. آموزش مهارت روابط بین فردی به کودکان باعث می‌شود که دوست پیدا کنند، همکاری داشته باشند و همدلی را یاد بگیرند. این آموزش‌ها معمولاً در قالب کارگاه مهارت های زندگی برای کودکان برگزار می‌شود؛ بچه‌ها از طریق همین تجربه گروهی، ارتباط سازنده را می‌آموزند.
4. مهارت کنترل خشم در کودکان
یکی از ده مهارت زندگی برای کودکان، کنترل خشم است. مهارت کنترل خشم در کودکان به آن‌ها یاد می‌دهد، در موقعیت‌های ناراحت‌کننده آرام بمانند و واکنش منطقی نشان دهند. والدین می‌توانند با الگوسازی، گفت‌وگوی آرام و آموزش روش‌های تنفس، «مدیریت احساسات» را به کودک یاد بدهند. این موضوع در مهارتهای زندگی برای کودکان ابتدایی اهمیت ویژه‌ای دارد.
5. مهارت های فرزند پروری در دوره نوجوانی
همه این مهارت‌ها مستقیماً مربوط به والدین است؛ اما ارتباط تنگاتنگی با رشد مهارت های کودکان دارد. والدینی که مهارت های فرزند پروری در دوره نوجوانی را می‌آموزند، پایه‌های رفتاری درستی برای فرزندانشان ایجاد می‌کنند؛ مخصوصاً در دوران دبستان. ارتباط مؤثر، گوش دادن فعال و آموزش احترام متقابل از اصول این مهارت است.
6. مهارت های زندگی برای کودکان دبستانی
آموزش مهارتهای زندگی به کودکان دبستانی شامل مهارت‌هایی مثل خودآگاهی، تصمیم‌گیری، مدیریت زمان و همکاری در گروه است. در این سن، کلاس مهارت های زندگی برای کودکان معمولاً به شکل داستان، نمایش یا بازی برگزار می‌شود تا یادگیری لذت‌بخش و مؤثر باشد. استفاده از پکیج آموزش مهارت های زندگی به کودکان هم به والدین کمک می‌کند تا آموزش را در خانه ادامه دهند.
7. مهارتهای زندگی برای کودکان ابتدایی
کودکان در مقطع ابتدایی به مهارت‌هایی مثل همدلی، مسئولیت‌پذیری، نظم شخصی و احترام به دیگران نیاز دارند. آموزش این مهارت‌ها با استفاده از کتاب‌های مصور، بازی‌های گروهی و گفت‌وگوهای روزانه امکان‌پذیر است. بسیاری از والدین با ثبت‌نام فرزندان خود در کلاس مهارت های زندگی برای کودکان، زمینه رشد رفتاری و اجتماعی آن‌ها را فراهم می‌کنند. به‌عنوان مثال، در کتاب «101 روش برای آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان» نیز بر اهمیت این موضوع تأکید شده است.
روش‌های آموزش مهارتهای زندگی به کودکان
آموزش مهارتهای زندگی به کودکان نیازمند صبر، تداوم و روش‌های خلاقانه است. در این آموزش‌ها، مواردی مثل تقویت مهارتهای شناختی کودکان، پرورش مهارتهای اجتماعی و آماده‌سازی آن‌ها برای تعامل مؤثر با دیگران دنبال می‌شوند. البته، روش‌های آموزش باید متناسب با سن، ویژگی‌های شخصیتی و محیط خانوادگی کودک باشد تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
از جمله مهم‌ترین روش‌های آموزش مهارتهای زندگی به کودکان عبارت‌اند از:
- استفاده از بازی‌های گروهی برای تقویت همکاری و همدلی
- داستان‌گویی و نمایش برای آموزش مفاهیم اخلاقی و اجتماعی
- تشویق کودک به مسئولیت‌پذیری با سپردن وظایف ساده در خانه
- برگزاری کلاس مهارت های زندگی برای کودکان در مدارس یا مراکز آموزشی
- تمرین روزانه مهارت کنترل خشم در کودکان با موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده
- استفاده از پکیج آموزش مهارت های زندگی به کودکان در خانه برای استمرار یادگیری
مهم‌ترین نکات قبل از شروع آموزش مهارت های زندگی برای کودکان
قبل از شروع آموزش، والدین باید درک درستی از نیازهای رشدی کودک و اهداف آموزشی خود داشته باشند. بسیاری از خانواده‌ها بدون آگاهی کافی، آموزش را به شکل دستوری یا تکراری جلو می‌برند که تأثیر چندانی ندارد. آموزش مهارتهای زندگی برای کودکان ابتدایی یا دبستانی باید به صورت تجربی و جذاب انجام شود تا کودک با علاقه یاد بگیرد.
در ادامه، مهم‌ترین نکات قبل از شروع آموزش را مطالعه می‌کنید:
- استفاده از بازی، نقاشی یا موسیقی برای جذب توجه کودک
- تعیین اهداف کوتاه‌مدت و قابل اندازه‌گیری برای هر مرحله
- بررسی سن و سطح درک کودک پیش از انتخاب نوع مهارت‌ها
- خودداری از تنبیه یا مقایسه هنگام آموزش مهارتهای زندگی برای کودکان ابتدایی
- ایجاد فضای امن برای بیان احساسات و تمرین آموزش مهارت جرات ورزی به کودکان
توصیه‌های میثم شکری‌ساز در مورد آموزش مهارت زندگی برای کودکان
دکتر میثم شکری‌ساز، مدرس، روانشناس و کارآفرین ایرانی است که سال‌ها در حوزه آموزش، مهارتهای فردی و توسعه منابع انسانی فعالیت دارد. آقای میثم شکری ساز مدیر عامل هلدینگ پارس پندار نهاد، مؤسسه آموزش عالی فن‌پردازان و یکی از چهره‌های برجسته در زمینه یادگیری مهارتهای کاربردی زندگی است. به گفته دکتر شکری‌ساز، آموزش مهارتهای زندگی باید از دوران کودکی آغاز شود؛ با این کار، افراد در نوجوانی و بزرگسالی می‌توانند، عملکرد رضایت‌بخشی در روابط اجتماعی و تصمیم‌گیری‌هایشان داشته باشد.
او تأکید می‌کند که والدین باید نقش مربی و الگو را برای فرزندان ایفا کنند. به باور دکتر شکری‌ساز، ترکیب «کلاس مهارت های زندگی برای کودکان» با فعالیت‌هایی مثل بازی، تأثیر چشمگیری در رشد شخصیت و مهارت های کودکان دارد. دکتر شکری‌ساز بر آموزش مهارت های فرزند پروری در دوره نوجوانی برای والدین تأکید دارد؛ شما هم در این رابطه بیشتر فکر کنید!
پاسخ به سوالات متداول
1. از چه سنی باید آموزش مهارتهای زندگی به کودکان را شروع کرد؟
بهترین زمان شروع از سنین پیش‌دبستانی (۴ تا ۶ سالگی) است. در این سن، مهارت های شناختی کودکان در حال رشد هستند و ذهن، آمادگی دریافت مفاهیمی مثل همکاری، احترام و کنترل احساسات را دارد.
2. آیا شرکت در کلاس مهارت های زندگی برای کودکان ضروری است؟
بله، زیرا این کلاس‌ها با فعالیت‌های گروهی، بازی و آموزش عملی، تأثیر بیشتری نسبت به آموزش‌های خانگی دارند. البته استفاده از پکیج آموزش مهارت های زندگی به کودکان در کنار این کلاس‌ها باعث ماندگاری بیشتر یادگیری می‌شود.
3. آموزش مهارت روابط بین فردی به کودکان چه کمکی می‌کند؟
این آموزش به کودکان می‌آموزد چگونه در تعامل با دیگران مؤدب، همدل و مؤثر باشند. چنین مهارتی، پایه‌ای برای روابط سالم در مدرسه و زندگی اجتماعی آینده آن‌ها است.
4. چگونه می‌توان مهارت کنترل خشم در کودکان را تقویت کرد؟
با آموزش تمرین تنفس عمیق، بازی‌های آرام‌ساز و گفت‌وگو درباره موقعیت‌های ناراحت‌کننده می‌توان به کودک کمک کرد تا خشمش را کنترل کند.
5. آیا آموزش مهارت های فرزند پروری در دوره نوجوانی به والدین هم توصیه می‌شود؟
قطعاً بله. والدینی که این مهارت‌ها را می‌آموزند، رفتارهای مثبت را در دوران رشد فرزندشان تقویت می‌کنند. این مهارت‌ها ارتباط مستقیم با پرورش مهارت های کودکان در سال‌های ابتدایی دارد.
